Hazırlayan: Meliha Kaplan
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mart 2020 dönemi “Hanehalkı İşgücü Araştırması” sonuçları açıklandı. Açıklanan verilere göre; Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 573 bin kişi azalarak 3 milyon 971 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,9 puanlık azalış ile yüzde 13,2 seviyesinde gerçekleşti. Ancak açıklanan veriler COVİD- 19 salgınının işsizlikte ve istihdamda yarattığı gerçek etkileri yansıtmıyor. Bu veriler 2020 yılının Şubat, Mart ve Nisan aylarının ortalamasını yansıtmakta COVİD-19 sonrasını görmek açısından yeterli veri sunmamaktadır. Diğer yandan bu dönemde kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin uygulamasının yaygınlığı nedeniyle milyonlarca işçi çalışmadığı halde istihdamda gözükmekte, kısa çalışma ödeneği alamayan, kayıt dışı veya kendi hesabına çalışıp işsiz kalıp salgın nedeniyle iş aramayanlar işsiz sayılmamaktadır. Aynı zamanda TÜİK’in hesaplama yöntemine göre; araştırmanın yapıldığı referans döneminde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan kişiler işsiz sayılmaktadır. Salgın döneminde işsiz kalan ancak iş bulamayacağı için iş aramayan ya da iş bulma ümidini yitiren milyonlarca işsiz bu şartları sağlamamakta ve TÜİK tarafından işsiz sayılmamaktadır. COVİD-19’un işsizlikte ve istihdamda yarattığı etkileri görebilmemiz için TÜİK’in yeni hesaplama yöntemi kullanması gerekmektedir.
İşsizlik oranlarında gizlenen gerçekler, istihdam oranlarında gizlenemedi
TÜİK verilerine göre istihdam edilenlerin sayısı 2020 yılı Mart döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 662 bin kişi azalarak 26 milyon 133 bin kişi, istihdam oranı ise 3,4 puanlık azalış ile yüzde 42,0 oldu. Ekonomik krizin başladığı 2018 yılının ortalarından bu yana istihdam kaybı sürüyor. Mart 2018’de 28 milyon 499 bin olan istihdam sayısı Mart 2019’da 27 milyon 795 bin olmuş, salgın sürecinde ise istihdamdaki daralma sürmüş Mart 2020’de istihdam edilenlerin sayısı 26 milyon 133 bine gerilemiştir. Son iki yılda 2 milyon 366 bin istihdam kaybı yaşanmıştır.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ise tüm dünyada Covid-19 krizinin 3,3 milyarlık işgücünü etkilediğini, istihdamda hem iş sayısı hem de toplam çalışılan süre bakımından keskin düşüşler yaşanacağını belirtiyor. Salgın nedeniyle küresel çapta iş saatlerinde yüzde 10,5 daralma yaşanacağını ve bunun da 305 milyon tam zamanlı çalışanın işsiz kalmasına neden olacağını öngörüyor.
Grafik-1 İstihdam Edilenlerin Sayısı (Mart 2018-Mart 2020)
Kaynak: TÜİK İşgücü İstatistikleri
İstihdam daralıyor, işsizler ümidini yitiriyor
TÜİK tarafından açıklanan verilere göre iş aramayıp çalışmaya hazır olanların, ümidini kaybeden işsizlerin sayısında korkunç bir artış görülmektedir. Çeşitli nedenlerle bir iş aramayan, ancak 2 hafta içinde işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten iş aramayıp çalışmaya hazır olan kişilerin sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 64,3 oranında artarak 3 milyon 728 bin olmuştur. Daha önce iş aradığı halde bulamayan veya kendi vasıflarına uygun bir iş bulabileceğine inanmadığı için iş aramayan ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten iş bulma ümidi olmayanların sayısı ise yüzde 108,5 oranında rekor bir artış ile 1 milyon 174 bine yükselmiştir. Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irade sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma gibi nedenlerle iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişiler ise “Diğer” kategorisinde hesaplanmaktadır. Bu işsizlik türünde de bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 49,7 oranında bir artış yaşanmıştır.
Tablo1- İş Aramayıp Çalışmaya Hazır Olanların Sayısı (Mart 2018- Mart 2020) (Bin)
Kaynak: TÜİK İşgücü İstatistikleri
Genç işsizliği oranı yüzde 24,6, istihdam oranı yüzde 27,4 oldu
15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puan azalışla yüzde 24,6 oldu. Covid-19 etkisi genç işsizliği verilerine de yansıtılmadı ancak genç işgücü istihdamında sert düşüş sürüyor. İstihdam oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 5,1 puan azalarak yüzde 27,4 seviyesine, işgücüne katılma oranı ise 7,2 puanlık azalışla yüzde 36,3 seviyesine geriledi. Ne eğitimde ne de istihdamda olanların (NEET) oranı ise 2018 yılından bu yana artışını sürdürüyor. Mart 2018’de yüzde 21,8 olan NEET oranı ekonomik krizin etkisiyle Mart 2019’da yüzde 23,7 seviyesine, Mart 2020’de ise 4,2 puanlık artışla yüzde 27,9 seviyesine yükseldi.
Grafik-2 Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan Gençlerin Oranı (Mart 2017- Mart 2020)
Kaynak: TÜİK İşgücü İstatistikleri
COVID-19 krizinin yarattığı ekonomik tahribat, başta genç kadınlar olmak üzere tüm gençleri diğer gruplardan daha fazla ve daha hızlı etkiliyor. Deneyimlere göre, çalışma süreleri ilk kesilenler veya işten ilk çıkarılanlar genellikle gençler oluyor. Genç çalışanların birçoğu, kısmi zamanlı, geçici işlerde istihdam ediliyor. Çalışma saatleri düzensiz bu işlerde düşük ücretle, sosyal korumadan yoksun, salgına açık bir biçimde çalışıyorlar.